Bij de meeste landschapsfotografen zitten filters zo’n beetje standaard in de fototas, zo ook bij mij. Maar is het gebruik van een filter echt nodig? Moet je nou met of zonder filter fotograferen?

Ik durf te stellen dat filters eigenlijk onmisbaar zijn in fotografie. Voor landschapsfotografie zijn ze perfect, maar ook kun je ze gebruiken in andere takken van fotografie. Een filter kan je foto sterk beïnvloeden in zowel positieve als negatieve zin natuurlijk. Want het is, maar net hoe je met de filter omgaat en of je hem goed gebruikt.

Ik zal je in mijn blog meenemen in de meest gebruikte filtersoorten die er zijn en wat je er mee kunt. Gebruik je de filters op een goede manier dan zul je foto een andere dimensie kunnen geven.

Waarom gebruiken wij tijdens het fotograferen een filter?

Onze ogen kunnen zich continu aanpassen aan het licht wat wij om ons heen zien, een camera kan dat niet. Althans niet in de mate zoals wij dat kunnen met onze ogen. Het dynamische bereik van een camera is niet toereikend. Daarom gebruiken wij in fotografie trucjes om een foto toch goed te kunnen belichten, zeker als het contrast te hoog is. Door met filters te fotograferen kunnen wij het dynamische bereik faken, doordat wij de camera een beetje helpen.

Voor de lens van je camera plaats je een filter die een bepaalde functie heeft. Hiermee kun je luchten beter laten overkomen in je foto, kleuren van de natuur er uit laten spatten en reflecties in water verminderen maken. Dat is nou precies de reden waarom wij in fotografie gebruik maken van filters die wij voor onze lens plaatsen.

Grijsverloopfilter of gradiënt filter

Laten wij beginnen met een grijsverloopfilter. Dit is een filter die bestaat uit twee helften, de ene kant is vaak helder glas en de andere kant een grijsfilter (een donker kleurig glas). Dat klinkt natuurlijk schitterend, maar ik hoor je al denken, wat moet ik daar nou mee? Een grijsverloop filter wordt vaak gebruikt om de lucht (de achtergrond) ten opzichte van het onderwerp (de voorgrond) in balans te brengen en visa versa.

Wil je bijvoorbeeld een prachtige foto maken van die mooie horizon op het strand? Maar je wilt ook de voorgrond er duidelijk op hebben, zonder dat deze overbelicht raakt? Dan is de grijsverloopfilter hier ideaal voor. De achtergrond van de zon kun je minimaliseren met dit filter, maar de voorgrond kun je op deze manier normaal belichten. En dat resulteert in een goed belichte foto zonder uitgebeten delen van de horizon of zon in je foto.

Een grijsverloopfilter kun je kopen in verschillende stops. Des te hoger het stopgetal, des donker de ene kant van je filter zal zijn. Mijn advies is koop een paar filters in verschillende gradaties, zodat je voor elke lichtomstandigheid je er één in je tas hebt zitten. Ze wegen niks maar hebben een absolute meerwaarde.

Grijsfilter beter bekend als ND filters

Oké we gaan door met de grijsfilter. Een grijsfilter of ND filter is compleet anders dan een grijsverloopfilter. Een grijsverloopfilter is compleet donker, er zit dus geen verloop in. Je kunt vergelijken met de werking van een zonnebril, maar dan voor je camera. Een grijsfilter kun je kopen in verschillende stops net als de grijsverloopfilter, alleen zal in dit geval het hele glas donker zijn. Des te hoger het stopnummer, des te donkerder het glas zal zijn.

De bedoeling van een grijsfilter is om je sluitertijden langer te maken dan eigenlijk kan. Wil je bijvoorbeeld overdag een waterval fotograferen, dan kun je met een filter toch een melkachtige/zijdeachtige structuur in het water creëren.

Zou je een waterval overdag willen fotograferen zonder een filter? Dan kun je dat effect gewoonweg niet krijgen. Want zul je dezelfde sluitertijd willen hanteren als met een grijsfilter, dan raakt je foto behoorlijk overbelicht.

Dit is natuurlijk één van de mogelijkheden waarvoor je een grijsfilter kunt gebruiken. Je kunt zo’n filter eigenlijk voor allerlei creatieve doeleinde gebruiken waarbij je wilt dat je sluitertijd vertraagt wordt. Dus denk na ben je creatief bezig en het wil maar niet lukken het gewenste resultaat te krijgen omdat je sluitertijd te hoog is, dan is je grijsfilter je vriend.

Polarisatiefilter

Nog een filter waarmee je kunt fotograferen en die je veel zult gebruiken is een polarisatiefilter. Het benadrukt of verminderd de reflecties in water en het kan je foto contrastrijker maken. Ook heeft een polarisatiefilter invloed op de kleuren van je foto. De verzadiging kan behoorlijk veranderen, waardoor wolken er beter uitspringen tegen een blauwe lucht. Hoezo? Omdat de blauwe lucht veel blauwer zal zijn dan zonder filter.

Gebruik je een polarisatiefilter voor landschapsfotografie dan zal het groen in de natuur veel kleurrijker zijn, het groen komt meer naar voren, het versterkt de kleur dus echt en optimaal.

Een polarisatiefilter is gemaakt van een donkerkleurig glaswerk, dus je moet er wel rekening mee houden dat je wellicht je belichting moet aanpassen. Wat zal resulteren in een aanpassing van je belichtingsdriehoek.

Een polarisatiefilter heeft een bepaalde lichtdoorlaatbaarheid, neem je bijvoorbeeld een simpel en goedkoop model, dan zal de lichtdoorlaatbaarheid ongeveer 68% zijn. Maar deze informatie kun je op de verpakking of je filter zien.

UV-Filter

Deze laatste moet ik toch even noemen, omdat ik hem nog best vaak voorbij zie komen. Voor mij is dit de meest nutteloze filter die er verkrijgbaar is. Deze filter werd vroeger gebruikt om UV licht uit je lens/camera te weren, UV licht was funest omdat het zorgde voor een blauwe waas op je foto.

De hedendaagse camera’s zijn geavanceerder en filteren zelf grotendeels het UV licht weg. Dus ik heb hem voornamelijk een beetje omgedoopt tot een anti-krassen filter, het enige doel waarvoor ik hem zou gebruiken is om mijn lens tegen krassen te beschermen.

Waar moet je op letten bij de aanschaf van een filter?

Oké je wilt gaan fotograferen met een filter, maar waar moet je nou opletten? Het belangrijkste bij een filter is het glaswerk. Alles wat je voor de lens van je camera zet kan je foto verbeteren of verslechteren. Gebruik je dus een glaswerk van slechte kwaliteit dan zal dat jouw dure lens niet ten goede komen. Gebruik dus altijd glaswerk van hoogwaardige kwaliteit, merken als Hoya en B+W zijn niet de goedkoopste, maar dat heeft een reden, het is namelijk top glaswerk.

Wil je meer over fotografie leren dan? Dan zijn deze 10 tips voor beginnende fotografen leuk en leerzaam om te lezen.